Compost, mest, kalk: Zó verbeter je de bodem in je tuin

Een mooie, gezonde tuin begint bij een vruchtbare bodem. Dat betekent vooral: een bodem vol leven. In een goede bodem leven ontelbare bodemorganismen, die afval omzetten in voedingsstoffen voor planten. Deze organismen houden ook de bodem luchtig. Hierdoor kan deze beter water opnemen en kunnen planten goed met hun wortels bij de voedingsstoffen. Wil je ook dit jaar genieten van een stralende tuin, zorg er dan voor dat al die bodemdiertjes hun werk kunnen doen.

Ecosysteem

Bij het tuinieren is het belangrijk om je het volgende te realiseren: als je de natuur gewoon haar werk laat doen, dan ontstaat er een systeem dat in balans is. Op braakliggende terreinen groeien vanzelf bepaalde typen wilde planten (die wij meestal onkruid noemen) die kúnnen groeien op die plek. Wanneer er een tekort is aan voedingsstoffen, dan zijn dit type planten in staat om zich toch te voeden. Met hun lange wortels halen ze diep gelegen voedingsstoffen alsnog naar boven, waardoor er vervolgens ook andere planten kunnen groeien. Deze ontwikkeling stimuleert weer een actiever bodemleven. Ofwel: als je niks doet, groeit er tóch iets. En een weinig vruchtbare grond wordt (tenzij heel ernstig vervuild) op deze manier uiteindelijk alsnog weer vruchtbaar.

Natuurlijk tuinieren

De kunst is om de manier waarop je tuiniert zo dicht mogelijk bij het natuurlijke proces van plantengroei te houden. Hoe meer jouw tuin lijkt op een natuurlijk ecosysteem, des te minder werk je eraan hebt. Dat kun je onder andere bereiken door planten te kiezen die bij je bodemsoort passen en ze op de juiste standplaats te zetten, zodat ze de juiste hoeveelheid zonlicht krijgen. Werken via de principes van permacultuur, waarbij je rekening houdt met de verschillende plantlagen die voorkomen in de natuur, helpt ook. Verder is het belangrijk om zo weinig mogelijk te spitten, omdat dat het bodemleven verstoort. Liever help je de bodem een handje door bodemverbeteraars toe te voegen aan je aarde. Hieronder leggen we je uit wat je opties zijn. 

Bodemverbeteraars

Voordat je aan de slag gaat, wil je eerst weten op welke grondsoort je tuiniert. Op basis daarvan kun je beter begrijpen wat je grond nodig heeft. Dat is voor elke tuin anders. Wat je uiteindelijk wil, is een luchtige bodem met een rijk bodemleven en met de juiste voedingsstoffen voor je planten. De volgende bodemverbeteraars kunnen je daarbij helpen:

Compost

Dit is de meest natuurlijke en milieuvriendelijke bodemverbeteraar. Compost bestaat uit plantenresten die op een gecontroleerde manier worden afgebroken. Het verbetert alle soorten grond die een niet zo ideale structuur hebben. In de natuur, waarin niemand afgevallen blad, fruit en uitgebloeide planten opruimt, gaat dit afbraakproces vanzelf. De vruchtbare bovenlaag die daarbij ontstaat noemen we humus. Door tuinafval zo min mogelijk op te ruimen, ontstaat er in jouw tuin ook een humuslaag. Humus en compost houden je bodem luchtig, zorgen voor voedingsstoffen en stimuleren het bodemleven.

Je kunt zelf compost maken met afval uit je eigen tuin en groenafval uit je keuken óf je koopt het kant-en-klaar. Het is voldoende om één keer per jaar een laagje compost door de bovenste grondlaag van je borders te mengen. Een laag van 1 of 2 centimeter compost volstaat, tenzij je grond erg arm is. In dat geval raden we 4 tot 6 centimeter aan. Je kunt ook een dun laagje uitstrooien over je gazon. De meeste mensen strooien compost in het vroege voorjaar, maar in de herfst kan ook prima. Wanneer je je het in de herfst doet, kan de vorst ook nog zijn positieve invloed uitoefenen op de bodemstructuur.

Meststoffen

Wil je je planten nog een extra zetje geven, dan kun je meststoffen strooien. Maar let op: bemesten heeft alleen zin als de structuur van je bodem al in balans is. Geef nooit te veel mest, want je planten worden kwetsbaarder als de bodem niet structureel is aangepast op hun snelle groei. De meeste planten hebben voldoende aan één keer bemest te worden, in het vroege voorjaar.

Er bestaan twee soorten mest: kunstmest en organische mest. Organische mest bestaat uit verteerde dierlijke uitwerpselen of plantaardige resten. Het is duurzamer dan kunstmest, omdat dit type mest naast het stimuleren van de plantengroei ook het bodemleven aan het werk zet. Dit zorgt voor meer evenwicht in de bodem.

Kunstmest is gemaakt van niet-organische stoffen en bevat hogere concentraten van stikstof, fosfaat en kalium: voedingsstoffen waar planten dol op zijn! Kunstmest richt zich echter volledig op de plantengroei en niet op het bodemleven. Kunstmest werkt hierdoor sneller, maar bij veelvuldig gebruik wordt je bodem er op de lange termijn niet beter van. Pas kunstmest dus met mate toe. Houd je aan de voorgeschreven hoeveelheid op de verpakking.

Kalk

Zand- en veengronden zijn over het algemeen wat zuurder dan kleigrond. Dit type bodem heeft onder invloed van het weer bovendien de neiging nog verder te verzuren. Zure grond vinden de meeste planten helemaal niet fijn. Om een zure grond te neutraliseren kun je jaarlijks kalk strooien in je tuin. Dit doe je het beste in het najaar of in het vroege voorjaar. Het merendeel van de kalksoorten kan overigens niet tegelijk met mest gestrooid worden. Er komt dan ammoniak vrij, wat een giftige stof is voor planten. Wacht daarom minstens drie weken met bemesten nadat je kalk hebt gestrooid.

Planten die wél van zure grond houden, zijn heide, azalea’s en rhododendrons. In plaats van de grond te neutraliseren, kun je er dus ook kiezen om dan juist deze planten in de tuin te zetten!

Tuinturf

Tuinturf is een veensoort en dus een relatief zure grondstof. Je kunt het goed gebruiken om de bodem voor zuurminnende planten te verbeteren. Tuinturf wordt helaas ook op grote schaal verwerkt in tuinaarde en potgrond. Dat is jammer, want tuinturf is een behoorlijk milieubelastend product. Door het opgraven van veen komt er onnodig veel CO2 vrij. In Europees verband wordt nu gekeken hoe het op grote schaal afgraven van veen in Europa tegengegaan kan worden. Hier staat goed uitgelegd waarom het precies zo schadelijk is. Gelukkig komen er steeds meer alternatieven voor tuinaarde en potgrond met tuinturf op de markt.

Tuinaarde

Voor de aanleg van een nieuwe tuin of voor het ophogen van borders gebruik je tuinaarde. De meeste tuinaarde bestaat uit een samenstelling van tuinturf en compost. Vaak zijn er ook meststoffen doorheen gemengd. Door de aanwezige tuinturf is tuinaarde een nogal zwaar product. Je moet het daarom echt mengen met de grond die al in je tuin aanwezig is. Je kunt ook kiezen voor tuinaarde zónder tuinturf, zoals de tuinaarde van BioKultura. Ook goed om te weten: Goedkope soorten tuinaarde bevatten nauwelijks extra voedingsstoffen, dus denk twee keer na voordat je je alleen door de prijs alleen laat leiden. In deze gevallen is goedkoop echt duurkoop.

Potgrond

Als je tuiniert in potten en bakken, dan heb je potgrond nodig. Dit is een luchtiger variant van tuinaarde. Ook zijn de voedingsstoffen speciaal uitgebalanceerd voor potplanten. Tegenwoordig bestaat er ook potgrond op basis van kokos, wat milieuvriendelijker is dan de gebruikelijke potgrond met turf. Daarnaast stelt het MPS-keurmerk bij potgrond voorwaarden aan de hoeveelheid turf die gebruikt mag worden en die grens is behoorlijk streng. Zowel Pokon als Ecostyle bieden een variant aan met dit keurmerk. De potgrond van BioKultura bevat een heel klein percentage tuinturf. Ze werken nog aan een variant zónder.

Als het goed is, weet je nu beter wat je moet kiezen als je weer eens in het tuincentrum voor al die zakken bodemverbeteraars staat. We wensen je een zeer vruchtbare grond toe.

Steck heeft een uitgebreid assortiment aan tuin- en potgrond en ook een grote keus aan bodembedekkers- en verbeteraars. Onze medewerkers geven je graag advies!

Wat kun je doen met overtallige stoep- en tuintegels?

Als je van een tegeltuin naar een groene tuin gaat, dan hou je waarschijnlijk een heleboel tegels over. Die heb je er net uitgewipt! Wat te doen met deze tegels? In deze blog geven we je een aantal ideeën.

Stapelmuurtje

Het beste is om de vrijgekomen tegels te hergebruiken in je tuin. Er zijn allerlei leuke dingen die je ermee kunt doen. Je kunt er bijvoorbeeld een stapelmuurtje van maken door tegels en stenen van verschillende vormen op elkaar te stapelen, zodat er allerlei gaten en kieren ontstaan. Dit is een fijne schuilplaats voor insecten en amfibieën. Een soort insecten-ambifieënhotel!

Borderrand

Je kunt de tegels ook gebruiken als borderrand van je geveltuin of net aangelegde tuinborder. Hierdoor zakt de rest van de omliggende tegels minder snel je border in. Als je veel last hebt van regenwater dat na een bui in je tuin blijft staan, kun je deze rand het beste zo laag mogelijk maken. Op die manier kan het regenwater gemakkelijk de border instromen en wegzakken in de aarde.

Verhoogde border

Omgekeerd kun je ook juist een verhoogde border maken met de gewipte tegels. Of je maakt er een omheining van voor een moestuinbak. Het voordeel van een verhoogde border of moestuinbak is dat je er gemakkelijker bij kunt om bijvoorbeeld onkruid te wieden. En je hebt wat meer keuze in de grondsoort die je erin doet.

Kruidenspiraal, regentonverhoging of bankje

Een andere optie is het maken van een kruidenspiraal. Met een kruidenspiraal kun je verschillende soorten kruiden op een kleine oppervlakte kweken. Leuk én lekker! Je kunt ook een stapel tegels gebruiken om een regenton op te plaatsen. Door een regenton vang je ook nog eens water op, waarmee je je nieuwe tuintje in de zomer water kunt geven. Tenslotte kun je de tegels ook opstapelen en gebruiken als bankje. Perfect om even uit te rusten van al dat werk in de tuin.

Weggeven

Als je de tegels niet wilt of kunt hergebruiken in je eigen tuin, dan kun je de tegels natuurlijk ook weggeven. Op Marktplaats zijn er vast mensen te vinden die op zoek zijn naar wat tegels en die graag willen overnemen. Als laatste optie is er de gemeente: die kan de tegels komen ophalen als je er echt vanaf wilt. Hier lees je hoe dat werkt: Aanvraag tuintegels ophalen (alleen voor particulieren) | Gemeente Utrecht).

Auteursrechten van de afbeeldingen bovenaan deze blog: NK tegelwippen, fotograaf: Tineke Dijkstra 

7 tips voor een geslaagde winterse dag in je tuin met vrienden of familie

In de winter zijn we een stuk minder vaak in onze tuinen te vinden dan in de zomer. Dat is best logisch, maar ook jammer! Je kunt namelijk zo veel leuks doen in je tuin in deze tijd van het jaar. Daarnaast heeft buiten zijn allerlei positieve effecten op je gezondheid, zeker in de winter waarin we nog meer geneigd zijn om binnen te blijven. Hieronder 7 tips voor een topmiddag met vrienden of familie in je tuin. En mooi meegenomen: deze activiteiten zijn behoorlijk coronaproof… 


#1: Samen vuur maken

Onze gevederde vrienden hebben misschien nog wel het meest te lijden Een goed vuur mag natuurlijk niet ontbreken op een middagje buiten. Niet alleen wil je je ergens aan kunnen opwarmen, maar ook heeft vuur al eeuwenlang een magische aantrekkingskracht op de mens. Mensen gedragen zich anders als ze bij een vuur zitten – gemoedelijker, aandachtiger – let maar eens op! Het is wel belangrijk dat je een vuur goed aanmaakt, in een vuurschaal of -korf. Gebruik bijvoorbeeld geen nat hout, want dat gaat enorm roken. Bovendien brengt het extra veel schadelijke stoffen de lucht in. Tjerk Romkema schreef een blog over hoe je een goed kampvuur bouwt. De blog gaat over het maken van een kampvuur bij je tent, maar de tips gelden natuurlijk ook voor een vuur in je tuin. In je tuin moet je wel extra opletten dat je buren geen last krijgen van de rook.

#2: Marshmallows en broodjes

Als je vuur eenmaal goed brandt, dan is het tijd om allerlei lekkers tevoorschijn te halen. Marshmallows roosteren is natuurlijk een klassieker. Je rijgt een marshmallow aan een stok en houdt hem even boven het vuur om hem zacht te laten worden. Net zo lang totdat dat lekkere korstje eromheen zit. Ben je een zoetekauw en wil je méér dan dit, maak er dan s’mores van (afkorting van ‘some more’). Dat zijn koekjes met chocolade en geroosterde marshmallows ertussen. Om je vingers bij af te likken zo lekker! Hier lees je hoe je s’mores maakt. Je kunt ook broodjes maken, door brooddeeg om een stok te kneden. Wil je liever op de gezonde toer? Houd dan allerlei groentenspiezen in het vuur of maak de barbecue aan (zie tip 4).

#3: Gitaar erbij?

In de winter zie je maar weinig insecten, want ze zijn niet goed bestand tegen lage temperaturen. Sommige soorten vertrekken tijdelijk naar warmere oorden, andere wachten op Wie gezegend is met een muzikale vriendengroep heeft helemaal geluk. Niets zo gezellig als samen muziek maken bij het vuur. Het leukst is het als iemand de lead neemt met een gitaar. Print wat teksten uit van typische kampvuurliedjes en ga samen zingen. Enne, voel je vrij: het hoeft niet per se mooi te zijn. 😉

#4: Winterbarbecue

Buiten barbecueën is altijd fijn. Oók in de winter! Bovendien is het een stuk makkelijker om een maaltijd te bereiden op een barbecue dan in een open vuur. In de winter barbecueën is eigenlijk net als in de zomer. Alleen heb je door de kou waarschijnlijk behoefte aan andersoortig voedsel. Maak dan iets met seizoensgroenten als pastinaak, pompoen, paddenstoelen, prei of wortelen. Je kunt ze lekker grillen of verwerken in een salade. Voorbeelden van fijne recepten vind je op Culy.nl.

#5. Warme dranken

In Nederland is de rode eekhoorn (of gewone eekhoorn) een beschermde diersoort. Eekhoorns houden geen winterslaap, maar gaan in winterrust. Ze schuilen in bomen en komen af en toe tevoorschijn om het eten te zoeken dat Warme chocolademelk en glühwein maken je winterse buitendag helemaal compleet. Glühwein kun je kant-en-klaar kopen, maar je kunt het ook zelf maken. Hier vind je een eenvoudig recept. Warm de dranken op een kookplaatje buiten op, of gewoon in je keuken als je het simpel wilt houden voor jezelf.

#6 Dekentjes en warme kleding

Behalve bovenstaande top 5-dieren in je tuin is er een hele groep minder Warm blijven is de grootste uitdaging van je winterse bijeenkomst. Zorg dat je gasten weten waar ze aan toe zijn en dat ze zich goed warm aankleden. Warme schoenen met dikke zolen zijn een aanrader. Extra dekentjes neerleggen helpt ook. Let dan alleen op dat deze niet te dicht bij het vuur komen.

#7 Buiten spelen

Met of zonder kinderen: buiten spelen is voor iederéén leuk. Bedenk daarom leuke spelletjes voor je buitenmiddag. Van tikspelletjes of boompje verwisselen krijg je het snel lekker warm. Maar ook leuk (en misschien meer geschikt als je met alleen volwassenen bent) is bijvoorbeeld: Kubbs, jeu-de-boules, frisbeeën, balspelletjes of iets met een racket. Hier vind je meer ideeën voor buitenspelletjes in de winter.

We wensen je een fijne dag! En ’s avonds lekker met warme, rode wangetjes naar bed.