Sinds november 2021 huist er een heuse biologische stadskwekerij op het terrein van Steck. Bij stadskwekerij Stekkers kweken eigenaren Boudewijn Rijff en Yessie Vanden Branden eetbare planten voor voedselbossen, tuinen en balkons volgens de principes van de permacultuur. Yessie legt uit wat dat inhoudt en waarom je dat zou willen toepassen in je eigen tuin. Daarnaast vertelt ze hoe je dat doet: een stadskwekerij beginnen.
Tekst: Anoek van der Leest
Jullie kwekerij is nog heel jong. Waar kwam het idee vandaan om een stadskwekerij te beginnen?
‘Boudewijn heeft de Vechtclub XL opgericht en is daar jarenlang directeur geweest. Daarnaast is hij zo’n beetje zijn hele leven al geïnteresseerd in het verbouwen van zijn eigen voedsel. Twee jaar geleden is hij in zijn achtertuin in Leidsche Rijn begonnen met kwekerij Zomerhuis. Dat was heel kleinschalig, maar het liep wél. In oktober 2020 ben ik aangesloten bij dit project. Er zijn maar weinig biologische kwekerijen in de buurt van Utrecht en met onze stadskwekerij hopen we mensen te inspireren hun eigen tuinen of balkons op een natuurlijke manier in te richten met eetbare planten. Omdat we zo dicht bij de stad zitten, kunnen mensen de planten gewoon op de fiets komen halen! Daarnaast willen we met ons aanbod bijdragen aan de ontwikkeling van voedselbossen en agroforestry (een combinatie van landbouw en bomen), omdat we de urgentie voelen om beter met de aarde en voedselproductie om te gaan.’
Bij Stekkers kweken en verkopen jullie bijna alleen maar eetbare planten. Waarom zouden mensen specifiek kiezen voor eetbare planten?
‘Je kunt de vraag ook omdraaien: waarom zou je géén eetbare planten in je tuin zetten? We zijn zo gewend geraakt om alles in de supermarkt te kopen, maar je eigen fruit en groente kweken is zo veel leuker. Dat kan al op een balkon of in een kleine stadstuin. Door in je tuin enkele eetbare planten of struiken te planten, zet je een eerste stap om de verbinding tussen natuur en voedsel te herstellen. Een appelboompje of een bessenstruik kun je al vrij snel kwijt en je eigen kruiden kweken is helemaal makkelijk. Daarnaast zijn veel eetbare planten ook gewoon erg mooi: de bloesem van de amandelboom bijvoorbeeld. Prachtig!’
Jullie werken vanuit de principes van de permacultuur en moedigen mensen aan om dit ook te gaan doen. Kun je uitleggen wat dit inhoudt?
‘Volgroeide natuur bestaat over het algemeen uit verschillende lagen: bodembedekkers, een kruidlaag, struiklagen en bomenlagen. Het is de basis van een ecosysteem waarin planten en organismen met elkaar samenwerken. Hier hoeft geen mens aan te pas komen, want de natuur houdt zichzelf in stand. Alle planten hebben een functie: niet alleen het produceren van voedsel, maar ook het ophalen van voedingsstoffen uit de diepere bodemlagen. Permacultuur wil zeggen dat je je tuin inricht met (eetbare) planten als een mini-ecosysteem, zodat planten op een natuurlijke manier gaan samenwerken. Eigenlijk ga je terug naar hoe de natuur ‘van nature’ werkt. Het is even wat voorbereiding om dat goed te doen, maar als je het eenmaal hebt ingericht, heb je er heel weinig werk aan. Je eigen voedselbos maken kan ook prima in de stad en zélfs op een balkon.
Permacultuur is gebaseerd op allerlei biologische principes. Betekent dit ook dat jullie planten biologisch zijn?
‘Het is de bedoeling dat we op een gegeven moment al onze planten zelf gaan vermeerderen. Dat kan nu nog niet, omdat we eerst de grond hier moesten bewerken. Het stond helemaal vol met bereklauw! Dat hebben we afgelopen winter gedaan. Voor dit voorjaarsseizoen hebben we plantgoed van anderen ingekocht, waarvan zo veel mogelijk biologisch, maar helaas nog niet alles. We hebben deze winter ook zelf gestekt, en dan vooral de fruitstruiken. Daarnaast hebben we kruiden, zomergroenten en bloemen gezaaid, of we zijn er nu mee bezig. We werken zonder chemische middelen en gebruiken biologische potgrond van BioKultura. Plantenplagen bestrijden we onder andere met aaltjes: dat zijn bodemorganismen die zich voeden met de larven van plaaginsecten. Kunstmest gebruiken we niet, dat want dat is niet goed voor het bodemleven. Als je je mini-ecosysteem goed inricht, dan houden natuurlijke processen de boel in balans. Dit jaar leggen we een eetbare tuin aan bij de kwekerij, zodat we mensen kunnen laten zien hoe het werkt. Wat extra leuk is aan deze plek bij Steck, is de samenwerking met bijvoorbeeld De Clique. Zij maken nieuwe producten van reststromen. Op koffiedik kweken zij bijvoorbeeld oesterzwammen. Hun (her)gebruikte koffiedik kunnen wij daarna gebruiken als compost.’
Wat zijn jullie toekomstplannen?
‘Weet je, we hebben geen opleiding gevolgd in deze richting, maar we leren alles door het gewoon te doen. Dat gaat heel organisch. Ook onze plannen ontstaan terwijl we bezig zijn. Dat we willen groeien, dat staat vast, maar welke vorm dat precies heeft, dat ontdekken we gaandeweg. Voor mij is de documentaire The Biggest Little Farm een enorme inspiratiebron. Natuurlijk is daar van alles aan geromantiseerd. Het uitgangspunt is dat we als mensen onderdeel zijn van een ecosysteem en als dat in balans is, dan is de wereld prachtig. Dat spreekt me enorm aan en die boodschap willen we ook graag meegeven aan onze omgeving. Door mensen te inspireren, te informeren en door lokale, biologische planten aan te bieden. We kregen de kans om tijdelijk op het terrein van Steck te komen. Dit is een stuk groter dan het stuk grond bij het zomerhuis. Wat hierna komt, dat zien we daarna wel weer.’
Hoe kunnen mensen jullie vinden?
‘Ons aanbod bieden we overwegend online aan. We hebben een uitgebreide webshop, waar je plantgoed kunt bestellen. Maar geïnteresseerden kunnen ons ook zeker komen bezoeken op de kwekerij. We zijn dit voorjaar en in de zomer sowieso op zaterdagen open. Voor andere dagen kun je een telefonische afspraak maken. Op onze website vind je onze contactgegevens en meer informatie over de kwekerij. Maar langskomen is natuurlijk het leukste. Je kunt dan meteen binnenlopen bij Steck voor de aanschaf van al je tuindersspullen (óf nog meer planten) en even landen bij tuincafé Noordertuin. Het perfecte dagje uit als je het mij vraagt.’
